Potemkin Zırhlısı, Rus yönetmen Sergey Eisenstein tarafından 1925 yılında çekilmiştir. Film Ekim devrimine giden yolda 1905 yılında gemide yaşanan isyanı yansıtır. Bu özelliği ile propaganda filmlerinin başında gelir. Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels film için; “Eşi benzeri olmayan şaheser, bu filmi izleyen bir insan Bolşevik olabilir” demiştir.
Eisenstein filmi 5 bölüme ayırır ve o şekilde anlatır. Bu 5 bölüm;
- İnsanlar ve Kurtçuklar
- Limandaki Dram
- Ölü Bir Adam Adalet Arıyor
- Odessa Merdivenleri
- Filo ile Randevu
1 – İnsanlar ve Kurtçuklar
Bu bölümde gemideki işçi sınıfının çektiği zorluklar gösterilir. Buna ilk önce işçilerin yattığı yerden başlanır ve koşullar göz önüne serilir. Bölümün en dikkat çeken sahnesi ise adını da veren etin üzerindeki kurtçukların bulunduğu sahnedir. Burada askerler kokmuş, kurtçukların gezindiği eti yemek istemezler ve itiraz ederler. Eisenstein burada çürük eti Çarlığa, üzerindeki kurtçukları da onu sömürenlere benzetmektedir. Kaynayan çorba sahnesinde ise adamların sabrının tükendiğine işaret ediyor.
2 – Limandaki Dram
Kaynayan çorbayı içmeyi reddeden adamlar Amiral tarafından sıraya diziliyor. Çorbasını içmeyenlerden bir kısmının öldürülmesini emrediyor. Ateş edilme emri verildiği sırada Grigory Vakulinchuk adındaki Bolşevik asker isyanın ilk fitilini ateşliyor ve gemide isyan başlatıyor. Ancak Vakulinchuk bir subay tarafından öldürülüyor. En sonunda da gemide bayrak değiştiriliyor ve devrim bayrağı çekiliyor.
3- Ölü Bir Adam Adalet Arıyor
Öldürülen Vakulinchuk’un cenazesi Odessa limanına getiriliyor. Öldürülen işçi şehir halkı için resmen isyanın fitilini ateşliyor. Çarlık Rusya’sından bıkan halk gemi mürettebatıyla birlikte isyana destek veriyor.
4- Odessa Merdivenleri
Devrime destek veren halka Çar’ın Kazak askerleri tarafından ateş açılıyor. Sahnede Eisenstein’in kullandığı montaj tekniği birçok filmde de kullanılmıştır, Nazi Almanya’sında çekilen “İradenin Zaferi” filmi buna örnektir. Ateş açan askerler ritmik şekilde merdivenlerden inmeye başlar ve buna müziğin insanın üzerindeki yarattığı gerilimde eklenince ortaya dönemine göre çok iyi düşünülmüş bir sahne çıkıyor.
5 – Filo ile Randevu
Son bölümde gemideki isyanı bastırmaya gelen gemiler görülür. Sahnedeki müzik gerilimi iyice arttırmıştır. Gemideki mürettebatın sinirleri tamamen gerilmiştir, diğer gemilere isyana katılmaları yönünde sinyal gönderirler. Gemiler giderek birbirlerine yaklaşırken üzerlerine gelen gemilerin de isyana katıldıklarını görürler ve onlarda kızıl bayrak çekerler.
Potemkin Zırhlısı ülkemizde ilk olarak Türk Sinematek Derneğinde 16 Ekim 1967 yılında gösterilmiştir.
Filmin Müzikleri
Orijinal müzikler Edmund Meisel tarafından bestelenmiştir. Premieri 1926 yılında Berlin’de bir salon orkestrasıyla yapılmıştır. Orkestra; flüt/pikolo, trompet, trombon, harmonyum, çeşitli perküsyon aletleri ve yaylı çalgılardan (viyolalar hariç) oluşmaktaydı. Meisel bütün besteyi 20 gün ve gece süresinde yazdı. Fakat diğer ülkelerde sansür sorunları çıkınca bütün besteleri tekrar gözden geçirip değişiklikler yaptı. Besteci ve orkestra şefi olan Mark-Andreas Schlingensiepen bütün şarkıları tekrar besteledi ve geliştirilmiş haline orijinal piyano notalarını da ekledi. 21yi yüzyılda film tekrar yapılmaya karar verilince Pet Shop Boys 2004 yılında yeni bir soundtrack yaparlar ve bu şarkıyı Dresdner Sinfonikerorkestrası çalar. Soundtrack 2005 yılında Battleship Potemkin adında çıkar.