Sevgili dostumuz Dylan Dog, Türkiye’de birçok yayınevi tarafından yayınlandı. İlk yayınlama teşebbüsü, 1990’ların ilk yarısında Tex’i çıkaran Galaksi Yayınları tarafından yapıldı. Ama Yeni Yüzyıl Gazetesi’nin günlük strip tarzı yayınını saymazsak ilk yayın AD yayıncılığa nasip oldu.
O ilk sayıda hayatımıza giren ve Dylan Dog’cuların bir başka sevdiği Groucho, çevirmenleri en çok zorlayan karakterlerden biri oldu. Çünkü sürekli yaptığı “saçma” esprilerin birçoğu kelime oyunlarına dayanıyordu. Mizahçıların “Laf esprisi” dediği bu nükteli sözleri çevirmek de haliyle pek kolay olmuyordu. Açıkçası çevirilerde zaman zaman orijinalinden uzaklaşmak zorunda kaldığımızı belirtmek zorundayım. Bu arada ilginçtir, Grocho’nun esprilerine gülen pek kimseye rastlamıyoruz. (Bir macerada gördüğümüz zekâ geriliğinden muztarip bir vatandaş hariç)
Groucho’nun esprilerinin etkileri bazen kendisini iyi yönde gösterebiliyor. Bir macerada Bloch vurulur ve komaya girer. Durumu çok kötüdür. Dylan kötülerin peşinde koşarken, Bloch’un başında bekleme işi Groucho’ya düşer. Groucho, dedektifin başında otururken bir yandan da kendi kendine saçma sapan fıkralar anlatmaya başlar. Saatlerce anlatır. Bloch, komada bile olsa daha fazla dayanamaz ve “yeteeeeer!” diyerek uyanır. Böylece Groucho tıpta “espri ile tedavi” yöntemini bulmuş olur.
Bu arada Dylan Dog maceraları kurgulanırken, ilk olarak Dylan’ın yanına Mel Brooks’un Genç Frankenstein filmindeki Igor’a benzer bir yardımcı vermeyi düşünürler. O sıralarda Sergio Bonelli 
Tutto West serisi için “Rivel Bill” hikâyesini yazmaktadır ve o macerada komedyen Groucho Marx’tan ilham alan bir karakter bulunmaktadır. (Tutto West No:37) Böylece Groucho’nun Dylan’ın yardımcısı olması fikri doğar.
Dylan Dog henüz bir polisken de Groucho ile tanışmaktadır. Kâbuslar dedektifi olduktan sonra aldığı ilk işte bir kadın, evinin tavan arasını hayaletlerin işgal ettiğini söyleyerek Dylan’a başvurur. Dylan olay yerine gidince hayalet bulamaz. Ama bir sandığın içinde uyuyan Groucho’yu bulur. Bu olaydan sonra Groucho, Dylan’ın hiçbir zaman maaşını ödeyemediği yardımcısı olur. Ana görevi ise asla silah taşımayan Dylan’a gerekli durumlarda silah fırlatmaktır.
Groucho’nun birkaçı Türkiye’de de yayınlanan mini albümleri bulunmaktadır.
Ama benim söylemek istediğim bir şey daha var. Sizce de Groucho’nun bir kişilik bölünme sorunu olabilir mi?
Groucho kimdir? Yani gerçek anlamda soruyorum. Kim bu adam? Karakterin gerçek adının Groucho olmadığını, Amerikalı Groucho Marx’ı taklit ettiğini biliyoruz. Ama gerçek adına hiçbir yayında rastlayamıyoruz. Sadece bir macerada ona “Julius” diye hitap edildiği için gerçek adının Julius olduğunu iddia edenler var. (Bir zamanlar ben de öyle iddia ederdim) Ama komedyen Groucho Marx’ın asıl adının Julius olduğunu göz önünde bulundurursak bunun da gerçek adı olmadığını düşünebiliriz. Aynı şekilde orijinal 19. Sayıda “komik bir adı” olduğunu ve adının Karl olduğunu söyler Groucho. Ama bunun da ne kadar güvenilir bir bilgi olduğu tartışılır.
Aslına bakarsanız Groucho’nun gizemli kişiliği hakkında tek bildiğimiz şey,” ikili” şeylere pek meraklı oluşu. Demek istediğim şu: adının Groucho olduğunu söylüyor ama aslında bir başka adı daha var. Çift anlamlı kelimelerle espriler yapıyor. Mesela “capo” kelimesinin çift anlamından yararlanıyor. Capo hem “baş” hem de “patron” anlamına geliyor. Patronunu görmek istediğini söyleyen birine “omuzlarımın üzerine bakabilirsiniz” şeklinde bir cevap verebiliyor. (Hoz 22, Hoz 24)
Dylan’ın yanında ikinci adam olması, iki kişi takılmaları da yine bu ikili durumlara örnekler olarak sayılabilir.
Groucho’nun “ ikili” hayatına bir katkı da benim en beğendiğim çevirmenlerden Zeynep Akkuş’un eli ile yapıldı. Zeynep Hanım Groucho ismini “Arşak” şeklinde çevirmekteydi. Kendi çevirilerimde kullanmamış olsam da bu uyarlamanın çok hoş olduğunu ifade etmeliyim. Komedyen Groucho Marx’ın adının ülkemizde Arşak Palabıyıkyan şeklinde uyarlandığını düşünürsek bunun gayet yerinde bir çeviri olduğunu söyleyebiliriz. Netice itibariyle Zeynep Akkuş, Groucho’nun ikili hayatına Türkiye’de yeni bir madde eklemiş oldu.
Biz Groucho’ya yeni isim veririz de Amerikalılar durur mu? Dylan Dog Amerika’da yayınlanırken Telif hakları nedeniyle (zaten var olan bir tipi izin almadan Amerika’da kullanamayacakları için) Grocho’nun adı Felix oluverir. Al sana bir ikililik daha!
Dylan Dog’un filminde de Dylan’ın yardımcılığına Groucho yerine (yine telif hakları nedeniyle) Sam Huntington’ın canlandırdığı Marcus adlı karakter gelir.
Anlaşılan Groucho istese de istemese de onu türlü türlü şekillere sokup bipolar kişilik bozukluğundan hastanelik etmeye and içmiş birileri var. (!) Yine de onu çok seviyoruz!
Bu yazı Gölge e-dergi’de yayınlanmıştır.