Silindir ve Keman (1961)43’-Renkli
İnançlı olanların gözünde Tarkovski’nin filmlerinden herhangi biriyle karşı karşıya gelmek, ruhun ulaşılamayacak kadar uzak köşelerini titretebilecek, huşu uyandıran estetik bir yolculuk vaadidir. Kendisinden pek olumlu bahsedemeyenlere göreyse aynı filmler, aynı ölçüde yoğun bir şaşkınlık, sıkıntı ve düpedüz antipati duyguları uyandırıyor olabilir.( Mühürlenmiş Zaman/Tarkovsky)
Tarkovski Moskova Sinematografi Enstitüsüne girdiğinde Mihail Romm’un öğrencisi oldu. 1961’de diplomasını aldığında Silindir ve Keman filmiyle isminden övgüyle söz edilir oldu.
Tarkovsky Silindir ve Keman filmi için, ”Mosfilm’de çalışmaya başlamadan, İvan’ın Çocukluğunu yönetmeden önceki eklektizm denemedi” der.
İvan’ın çocukluğuna dair söyleşisinde Tarkovski, “ Savaşa karşı duyduğum bütün nefreti aktarmak istiyordum Çocukluk temasını seçtim, çünkü çocukluk savaşla en fazla çelişen haldir. Filmde bir plan üzerine inşa edilmiyor, savaşla çocuğun duyguları arasındaki karşıtlığa dayanıyor. Bu çocuğun bütün ailesi öldürülmüş. Film başladığında çocuk savaşın ortasında.” İfadelerimi kullanır.
Tarkovski Silindir ve Kemanda işçiyle bir çocuk arasındaki ilişkiyi anlatır. Tarkovski’nin Ivan’ın Çocukluğu’nda doruk noktasına çıkacak olan alışılmadık kamera açıları ve karmaşık kurgusu bu filmde de açıkça görülür. Karakter ve olay döngüsü itibariyle Silindir ve Keman, Tarkovski’nin şiirsel sinema anlayışının temelini oluşturacaktır. Filmde hayal ve rüya temalarıyla karşılaşmamız, elma ve kadın metaforu Tarkovski sinemasının vazgeçilmezi olacaktır.
Tarkovski için akıl ve hatta etik, biçimsel mantığın bir “rüya mantığına” dönüştürülmesini gerektirir; zira Tarkovski’ye göre rüyaların şiiri, “dünyanın bilincinde olmanın yollarından birini” temsil eder ve “gerçeklikle yüzleşeme” çabalarımıza destek olur. (Sculp-ting in Time, s.21)
Hayatın ritmi, hayal gücüne engel midir?
“Seninle ne yapacağım?
Çok fazla hayal gücü.”
Keman hocası, Saşa’ya metronom cihazı önünde söylediği “Seninle ne yapacağım çok fazla hayal gücü” Saşa’nın hayal dünyası ile gerçek hayatın ritmini anlamamız adına etkileyici bir metafor sunar.
Filmde Saşa ve onu zorbalardan koruyan rol model bir baba figürü Sergei. Silindir sürücüsü ve keman çalan çocuğun hikâyesi..
Silindir ve Keman, Tarkovski’nin ayna-yansıma imgeleriyle dolu görsel kadrajı, metaforik atmosfer yapısı, müziğin zamana ve ana dair acı ama tatlı eşliği halinde kısa bir hikâyesidir.
Tarkovski 1960 yılında film senaryosunu Andrey Mikhalkov Konçalovski’yle birlikte yazar. 1961’de tamamlanan film New York öğrenci Filmleri Festivali’nde birincilik ödülü alır. Mosfilm Stüdyoları’nın, yönetmen Eduard Abalov’un İvan’ın Çocukluğunu devam etmemesi kararının ardından, projeyi tamamlamak üzere Tarkovski işe alınır.
Tarkovski sinemasına İvan’ın Çocukluğu ile devam edeceğiz.